Ba kích: Công dụng, cách dùng & bài thuốc chữa bệnh

0
35
Vui lòng nhấp vào để đánh giá
[Total: 1 Average: 5]

Ba kích là cây thảo, sống lâu năm, leo bằng thân quấn, thân non mầu tím, có lông, phía sau nhẵn, cành non, có cạnh, lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, thuôn nhọn, cứng.

Ba kích là cây gì?

Ba kích là cây thảo, sống lâu năm, leo bằng thân quấn, thân non mầu tím, có lông, phía sau nhẵn, cành non, có cạnh, lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, thuôn nhọn, cứng.

  • Tên khoa học: Morinda officinalis How
  • Tên khác:,Ruột gà, Thao tày cáy (Mán), Ba kích thiên, Sáy cáy (Thái), Chầu phóng sì (Tày), Chổi hoàng kim, Chày kiằng đòi (Dao).
  • Họ: Cà Phê (Rubiaceae.)
  • Phân bố: Cây mọc hoang và được trồng ở một số vùng đồi núi nước ta.

Đặc điểm cây Ba kích

Là loại cây thảo sống lâu năm, thân leo. Thân non mầu tím, có lông. Lá mọc đối, hình mác hoặc bầu dục, thuôn nhọn, cứng, lúc non mầu xanh lục, khi già mầu trắng mốc.

Cụm hoa mọc thành tán ở đầu, hoa nhỏ, lúc non mầu trắng, sau hơi vàng, tập trung thành tán ở đầu cành. Quả hình cầu, khi chín mầu đỏ, mang đài còn lại ở đỉnh.

Mùa hoa: tháng 5-6, mùa quả: tháng 7-10.

Phân bố, thu hái

Là loại cây mọc hoang, được phân bố chủ yếu ở các vùng trung du, đồi núi thấp phía Bắc. Các vùng Vĩnh Phúc, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Hà Tây, Hà Giang là nơi phân bố chủ yếu.

Hầu như các bộ phận của loại thảo dược này đều được sử dụng để làm vị thuốc, bao gồm: hoa Lá, quả, rễ. Trong đó, rễ là bộ phận thường được sử dụng nhiều nhất.

Thu hái:

Có thể thu hoạch sau khi trồng được khoảng 3 năm. Thời gian thu hoạch thường rơi vào tháng 10 – 11. Ba kích được chia làm 2 loại:

  • Loại rễ to, khỏe, cùi dày, màu tía là loại tốt.
  • Loại rễ nhỏ, cùi mỏng hơn, màu trong là loại vừa.

Thành phần hóa học

Trong Ba kích có: gentianine, carpaine, choline, trigonelline, yamogenin,gitogenine, tigogenin, vitexin, orientin, quercetin, luteolin, vitamin B1, rubiadin, rubiadin­1­methylether.

Trong rễ chứa thành phần hóa học chính là các hợp chất anthranoid: tectoquinon, 1 – hydroxyl – 2, 3­ dimethyl – anthraquinon….., ngoài ra còn antraglycozid, các hợp chất iridoid: asperulosid, morofficialosid….,đường, nhựa, acid hữu cơ, phytosterol và ít tinh dầu, morindin; rễ tươi có chứa vitamin C.

Bảo quản Ba kích

Thảo dược sau khi phơi hoặc sấy khô thì cho vào trong lọ thủy tinh đậy kín nắp và bảo quản nơi thoáng mát, tránh làm dược liệu bị ẩm mốc.

Vị thuốc Ba kích

Tính vị, quy kinh

Tính vị: tính ấm, vị cay ngọt, hơi chát. Quy kinh Ba kích được quy vào kinh Can – thận.

Tác dụng dược lý

  • Tăng sức dẻo dai;
  • Tăng sức đề kháng;
  • Chống viêm;
  • Tăng cường quá trình chế tiết hormon Androgen;
  • Hạ huyết áp.

Bài thuốc chữa bệnh từ Ba kích

Lưng gối mỏi đau, mặt trắng nhợt nhạt, chân tay lạnh:

Ba kích, Tục đoạn, Bổ cốt chi mỗi vị 12g, Hồ đào nhục 5 quả sắc uống hoặc tán bột nóng.

Thận hư, dương uý, di tinh: Ba kích, Thục địa, mỗi vị 15g. Sơn thù du, Kim anh mỗi vị 12g sắc uống.

Hỗ trợ và điều trị suy nhược, gầy còm hoặc béo bệu, kém ăn, kém ngủ, chân tay đau nhức, huyết áp cao:

Ba kích 150g (chế cao 1/5 để khử chất gây ngứa cổ), lá dâu non 250g (chế cao 1/5), vừng đen chế 150g (sao thơm),hà thủ ô trắng chế đậu đen 150g (chế cao 1/5), ngưu tất 150g (chế cao 1/5), rau má thìa 500g (làm bột mịn), mật ong 250g. Đem các vị trên chế hoàn mềm 10g. Ngày uống 3 lần/1 hoàn.

Hỗ trợ và điều trị gân cốt, xương khớp yếu, lưng và đầu gối đau buốt:

Ba kích, đỗ trọng bắc tẩm muối sao, nhục thung dung, thỏ ty tử, tỳ giải tất cả 400g; Hươu bao tử: 1 bộ. Các vị trên làm thành viên thuốc. Mỗi lần uống 6g thuốc/3 lần/ngày.

Trị bụng đau, tiểu không tự chủ:

Ba kích (bỏ lõi), Nhục thung dung, Sinh địa đều 60g, Tang phiêu tiêu, Thỏ ty tử, Sơn dược, Tục đoạn đều 40g, Sơn thù du, Phụ tử (chế), Long cốt, Quan quế, Ngũ vị tử đều 20g, Viễn chí 16g, Đỗ trọng (ngâm rượu, sao) 12g, Lộc nhung 4g. Tán bột, làm hoàn 10g. Ngày uống 2-3 hoàn.

Hỗ trợ điều trị huyết áp cao:

Ba kích, Tiên mao, Dâm dương hoắc, Tri mẫu, Hoàng bá, Ðương quy, mỗi vị 12g, nước 600ml, sắc còn 200ml, chia 3 lần uống trong ngày, thời gian điều trị là 3 tháng.

Trị thận hư, di liệu, đi tiểu nhiều lần:

Ba kích 12g, sơn thù du 12g, thọ tu tự 12g, tang phiêu tiêu 12g. Sắc uống hoặc tán bột uống.

Hỗ trợ và điều trị thận hư:

Nam giới liệt dương, xuất tinh sớm, phụ nữ khó thụ thai, dương hư: Ba kích, đảng sâm, phúc bồn tử, thỏ ty tử, thần khúc (tất cả 300g); Củ mài núi khô 600g. Đem các vị trên, tán bột mịn làm hoàn 10g với mật ong. Ngày uống 2-3 lần/ 1 hoàn.

Công dụng của Ba kích

Theo đông y ba khá tốt cho người già, nam giới, người ốm lâu không khỏi, cơ thể suy nhược. Dưới đây là những tác dụng chính của cây mà không phải ai cũng hiểu biết.

Trị thận hư, đau lưng

Thảo dược có tính ngọt, tính ấm vào kinh thận. Giúp ôn thận, tráng dương, cường tráng cân cốt, khử phong thấp.

Trị huyết áp cao

Sử dụng Ba kích giúp làm giảm bệnh huyết áp cao, nhất là đối với phụ nữ bị cao huyết áp ở thời kỳ hết kinh, kết quả thấy rõ rệt.

Bổ thận, tráng dương

Đối với nhân nam bộ phận sinh dục không tốt, ba Kích có tác dụng làm tăng khả năng giao hợp, đặc biệt đối với những trường hợp giao hợp yếu và thưa.

Chúng có tác dụng tăng cường sức dẻo dai, mặc dầu nó không làm tăng đòi hỏi tình dục, không thấy có tác dụng kiểu Androgen.

Trị đau nhức xương khớp, mỏi mệt ở người già

Với những người già, ăn ngủ kém, mệt mỏi gầy yếu, khi sử dụng trong 1 thời gian dài sẽ giảm các triệu chứng đau khớp; làm giảm mệt mỏi, ăn ngon, ngủ ngon và những dấu hiệu khách quan như tăng cân nặng, tăng cơ lực.

Nâng cao sức đề kháng

Loại thảo dược này giúp nâng cao sức đề kháng, giảm hẳn các triệu chứng xấu do nhiễm độc cấp gây nên.

Một số công dụng khác

Ngoài các tác dụng như trên, ba kích còn có những tác dụng khác như: hỗ trợ điều trị liệt dương, lưng gối mỏi đau, mặt trắng nhợt nhạt, chân tay lạnh; trị bụng ứ kết lạnh đau…

Có thể bạn quan tâm

Tác dụng phụ của Ba kích

Là loại thảo dược có tác dụng bổ thận tráng dương rất hiệu quả. Tuy vậy, rễ của loại thảo dược này không tốt. Nếu ngâm rượu không bỏ lõi thì tác dụng phụ sẽ gây liệt dương.

Lõi củ có thể đi ngược tác dụng của củ ba kích, gây liệt dương. Do vậy, khi sử dụng củ loại thảo dược này dưới bất kỳ hình thức nào bắt buộc chỉ lấy phần thịt của củ.

Trong lõi cây chứa hoạt chất Rubiadin và carbohydrates có hại cho hệ tim mạch. Do vậy, nếu không biết cách chế biến, tác dụng phụ của chúng sẽ tác động tiêu cực đến sức khỏe người dùng.

Những đối tượng sau tuyệt đối không nên dùng thảo dược:

  • Phụ nữ mang thai: Rượu ba kích tím là chất kích thích có tác hại lớn đối với phụ nữ mang thai. Bạn cần tham khảo ý kiến của bác sỹ trước khi sử dụng.
  • Nam giới bị bệnh khó xuất tinh, chất lượng tinh trùng kém: Mặc dù ba kích có tác dụng cố tinh nhưng những người mắc bệnh khó xuất tinh hoặc được chuẩn đoán là tinh trùng kém thì không nên sử dụng.
  • Những người có tiểu sử bệnh tim: Sử dụng rượu ngâm từ thảo dược nàyhoàn toàn không tốt cho sức khỏe tim mạch. Nếu lạm dụng, bệnh có nguy cơ tái phát cao, thậm chí còn làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn.
  • Người bị xơ gan: Tuyệt đối không nên sử dụng rượu ba kích tím.

Hình ảnh của cây Ba kích

Chú ý: Thông tin bài viết trên đây về Ba kích liên quan đến tác dụng của thảo dược và cách sử dụng với mục đích chia sẻ kiến thức, giới thiệu các thông tin về thảo dược để cán bộ y tế và bệnh nhân tham khảo. Tùy vào từng trường hợp và cơ địa sẽ có toa thuốc và cách điều trị riêng. Người bệnh không được tự ý sử dụng thảo dược, mọi thông tin sử dụng thuốc phải theo chỉ định bác sĩ chuyên môn.

Nguồn: HoangHaiGroup


Câu hỏi thường gặp về Ba kích

Ba kích có giá bao nhiêu?

Giá thông thường loại 1 được giao bán với giá 280 – 310 nghìn đồng/ 1kg. Đây là mức giá sàn áp dụng cho các loại trồng, còn đối với các loại được rao là ba kích rừng thì giá sẽ cao hơn tầm 500.000đồng/1kg.

Những ai không nên dùng Ba kích?

  • Những người bệnh tướng hỏa quá thịnh, âm hư hỏa vượng, đại tiện bón, tiểu đỏ, miệng đắng, mắt mờ, mắt đau, bứt rứt, khát nước, cấm dùng.
  • Âm hư, tiết tinh (do hỏa động), tiểu tiện không thông, miệng lưỡi khô, táo bón, kiêng dùng.
  • Âm hư hỏa vượng, cấm dùng.
  • Người âm hư và bệnh tim không dùng.
  • Âm hư hỏa vượng, táo bón: không dùng.

Những ai nên sử dụng ba kích?

  • Người muốn tăng cường năng lực phòng the, kéo dài thời gian.
  • Người bị liệt dương, suất tinh sớm nên dùng.
  • Người mắc chứng di mộng tinh.
  • Người trung niên và người già dùng rượu ba kích giúp kiện gân cốt, bổ thận dương.

Mùa Ba Kích tháng mấy?

Mùa chính vụ tháng 10 – 12 hàng năm là thời điểm người dân tiến hành đào, thu hái củ ba kích rừng và thu hoạch ba kích trồng. Đây là thời điểm củ có chất lượng tốt nhất, dùng ngâm rượu sẽ đạt hiệu quả cao nhất.

Nguồn tham khảo

Nguồn https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0378874117327265 , cập nhật ngày 03/06/2020.

Nguồn https://www.oatext.com/progress-of-the-components-and-biological-activities-of-morinda-officinalis-how.php , cập nhật ngày 03/06/2020.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here