Sâm ngọc linh: Công dụng, liều dùng & cách dùng hiệu quả

Sâm ngọc linh là một giống sâm quý hiếm ở nước ta, chúng có tên danh pháp hai phần: Panax vietnamensis là một loài cây thuộc Họ Cuồng cuồng Araliaceae. Sâm có rất nhiều công dụng hữu ích đối với sức khỏe, nhưng bệnh cạnh đó loại sâm này cũng có nhiều tác hại nếu như sử dụng không dúng cách. Hãy cùng với Hoanghaigroup tìm hiểu về loại sâm quý này qua bài viết dưới đây.

Sâm ngọc linh là gì?

Sâm Ngọc Linh (danh pháp hai phần: Panax vietnamensis) là một loài cây thuộc Họ Cuồng cuồng (Araliaceae), còn gọi là sâm Việt Nam, sâm Khu Năm (sâm K5), sâm trúc (sâm đốt trúc, trúc tiết nhân sâm), củ ngải rọm con hay cây thuốc giấu.

Đây là loại sâm quý được tìm thấy tại miền Trung Trung Bộ Việt Nam, mọc tập trung ở các huyện miền núi Ngọc Linh thuộc huyện Đăk Tô và huyện Tu Mơ Rông tỉnh Kon Tum, huyện Nam Trà My tỉnh Quảng Nam.

Ngoài Ngọc Linh, sâm còn phân bố tại núi Ngọc Lum Heo thuộc xã Phước Lộc, huyện Phước Sơn và còn có thể có ở đỉnh Ngọc Am tỉnh Quảng Nam.

Đặc điểm cây Sâm ngọc linh

Là loại cây thân thảo sống nhiều năm có chiều cao đến 1m. Thân rễ mập có đường kính 3,5cm, không có rễ phụ, đôi khi ở một số cây phần cuối thân rễ có củ gần hình cầu.

Đốt trên cùng của thân rễ tồn tại 1-4 thân. Thân nhẵn cao 40-80cm, rộng.

Lá kép chân vịt có 5 lá chét dài. Lá chét trên cùng hình trứng ngược hoặc hình mũi mác, đầu lá thường nhọn gốc lá hình nêm, mép lá có răng cưa nhỏ đều.

Cụm hoa dài thường mang tán đơn độc, đôi khi có thêm 14 tán phụ hoặc một hoa đơn độc. Tán hoa chính có 50-120 hoa. Hoa màu vàng lục nhạt. Quả khi chín màu đỏ.

Phân bố, thu hái, sơ chế

Loại thảo dược này sống ở độ cao ≥ 1200m, mật độ cao nhất là ở độ cao 1700 – 2000m dưới tán rừng già dọc theo suối ẩm trên đất nhiều mùn. Hiện chỉ có ở tỉnh Quảng Nam và Kon Tum.

Mọc tập trung ở dưới chân núi Ngọc Linh (ngọn núi cao 2578m) nên được gọi là Sâm Ngọc Linh. Gần đây sâm còn được phát hiện mọc ở núi Ngọc Lum Heo (Quảng Nam), núi Ngọc Am (Quảng Nam), Đăk Glêi (Kon Tum) và núi Langbiangqua (Lâm Đồng) cũng có thể có loài sâm này.

Thành phần hóa học

Sâm Ngọc Linh chứa những thành phần dược chất quý hiếm sau đây:

• 52 hợp chất Saponin: Ro, Rb1, Rb2, Rc, Rd, Re, Rf, Rg1, Rg2, Rg3, Rh1, Rh2,…
• 7 hợp chất polyaceytylen.
• 17 acid amin: phenylalanine, lysine, leucine, isoleucine, threonine, valine, tryptonphan, methionine,…
• 20 nguyên tố vi lượng : Như Fe, Cu, Mu, Co, K…
• Các glucid, lipit và tinh dầu.
• Rễ tươi còn chứa chất daucosterol
• Các vitamin như vitamin E, B2, B12,…

Vị thuốc Sâm ngọc linh

Tính vị, quy kinh

Tính vị: Vị đắng, không độc. Qui kinh: Tâm và Thận.

Tác dụng dược lý

Tác dụng dược lý của nhân sâm Việt Nam:

Tác dụng trên hệ thần kinh trung ương, tác dụng tăng lực, tăng sức bền của cơ thể, trên nội tiết sinh dục, trên hệ tim mạch…

Nhân sâm Việt Nam ta, khi nếm thì đầu tiên thấy đắng, sau vẫn thấy đắng, đắng (tiền khổ, hậu khổ, hậu khổ khổ). Hãm hay sắc củ nhân sâm Việt Nam rồi ta ngậm hay uống hầu như không thấy cảm giác khoan khoái.

Bài thuốc chữa bệnh từ Sâm ngọc linh

Bài thuốc dùng sâm ngọc linh tẩm mật ong

Đem sâm rửa sạch và lau khô. Sau đó, thái lát mỏng cho vào lọ thủy tinh và đổ mật ong rừng nguyên chất vào, ngập hủ rồi đạy nắp.

Điều trị bệnh cho người già, người ốm hoặc người đang mắc bệnh, chỉ cần sử dụng 3 – 5 lát sâm ngâm mật ong ngậm mỗi ngày. Kiên trì thực hiện sau một thời gian sẽ thấy bệnh cải thiện đáng kể.

Bài thuốc sâm ngọc linh ngâm rượu

Sử dụng 100 gram sâm ngọc linh đem ngâm trong 2 – 3 lít rượu có độ cồn 50 – 70. Sau khoảng 3 tháng có thể dùng. Mỗi ngày uống 50 – 100 ml rượu giúp mạnh gân cốt và tăng cường sức khỏe

Bài thuốc ngâm rượu chỉ áp dụng ở nam giới độ tuổi trung niên. Không nên sử dụng cho những trường hợp mắc bệnh ung thư, huyết áp, tim mạch hoặc người già và phục nữ đang cho con bú, mang thai không nên sử dụng.

Bài thuốc sâm ngọc linh hầm thuốc bắc

Dùng 5 – 6 lát sâm ngọc linh đem hầm với thuốc bắc. Mỗi tuần dùng 1 – 2 lần hoặc có thể dùng thường xuyên. Thích hợp ở những bệnh nhân có sức khỏe kém, người mới ốm dậy, người già kém ăn hoặc mất ngủ, bệnh nhân đang mắc các bệnh nan y hay đang điều trị ung thư,..

Pha trà sâm ngọc linh uống giúp chữa bệnh

Rửa sâm ngọc linh và thái thật mỏng. Mỗi ngày dùng 1 – 2 gram cho vào cốc nước sôi và hãm trong vòng 5 phút rồi uống.

Sau khi uống hết nước lượt 1 có thể thêm nước uống, hãm và uống vài lần tiếp theo cho đến khi nước nhạt dần thì lấy phần bã nhai và nuốt dần.

Bài thuốc ngậm sâm ngọc linh

Ngậm vài lát sâm khô có tác dụng chữa các triệu chứng mệt mỏi, kém ăn hoặc các chứng phế hư như hen suyễn, phổi yếu, thở gấp hay hô hấp kém.

Công dụng của Sâm ngọc linh

Tác dụng của Sâm dựa trên nghiên cứu dược lý thực nghiệm: những kết quả nghiên cứu dược lý thực nghiệm đã chứng minh loại thảo dược này có những tác dụng sau:

1. Tác dụng chống stress vậy lý,
2. Stress tâm lý và trầm cảm,
3. Kích thích hệ miễn dịch,
4. Chống oxy hóa, lão hóa,
5. Phòng chống ung thư,
6. Bảo vệ tế bào gan.
7. Ăn ngon, ngủ tốt, lên cân,
8. Tăng thị lực,
9. Hoạt động trí tuệ và thể lực cải thiện,
10. Gia tăng sức đề kháng,
11. Cải thiện các trường hợp suy nhược thần kinh và suy nhược sinh dục,
12. Nâng cao huyết áp người bị huyết áp thấp.

Có thể bạn quan tâm

Tác hại của Sâm ngọc linh

Sâm Ngọc Linh tuy rất tốt, tuy nhiên nếu như dùng không đúng cách, không đúng đối tượng cũng sẽ mang đến rất nhiều tác dụng phụ nguy hiểm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người dùng. Dùng sâm Ngọc Linh không đúng cách sẽ gây nên tình trạng buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy, sảy thai (đối với phụ nữ mang thai)…

Bảo quản Sâm ngọc linh

Sâm Ngọc Linh được bán dưới hai dạng đó là: tươi và khô:

Bảo quản sâm Ngọc Linh tươi:

Sau khi mua về, bạn lấy khăn mềm rửa sạch sâm (lưu ý không rửa sâm bằng cách nhúng hẳn cả củ trong nước), rồi thái sâm thành các lát mỏng. Sau đó đem ngâm với mật ong loại tốt để trong bình đậy kín nắp, ngâm trong khoảng 1 tháng là có thể dùng được.

Hoặc ngâm với rượu: trước tiên làm sạch như trên, không thái mỏng mà để cả củ rồi ngâm với rượu ngon để trong bình đậy kín nắp khoảng 1 tháng.

Bảo quản sâm Ngọc Linh khô

Ta có thể để sâm ở trong ngăn mát tủ lạnh hoặc ở nơi khô ráo, thoáng mát. Không để sâm tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hay các nơi ẩm thấp bởi vì chúng có thể làm sâm bị mốc và kém chất lượng đi.

Hình ảnh của cây Sâm ngọc linh

Chú ý: Thông tin bài viết trên đây về Sâm ngọc linh liên quan đến tác dụng của Sâm ngọc linh và cách sử dụng với mục đích chia sẻ kiến thức, giới thiệu các thông tin về thảo dược để cán bộ y tế và bệnh nhân tham khảo. Tùy vào từng trường hợp và cơ địa sẽ có toa thuốc và cách điều trị riêng. Người bệnh không được tự ý sử dụng thảo dược, mọi thông tin sử dụng thuốc phải theo chỉ định bác sĩ chuyên môn.

Nguồn: HoangHaiGroup

---

Câu hỏi thường gặp về Sâm ngọc linh

Giá Sâm ngọc linh bao nhiêu?

Theo cập nhật thời gian mới nhất giá sâm ngọc linh trồng giao động từ 60-80 triệu đồng/kg hoặc có thể cao hơn tùy thuộc vào độ tuổi và hình dạng của củ sâm. Giá sâm tươi được người bán chia ra theo độ tuổi và trọng lượng củ sâm.

Những ai không nên dùng Sâm ngọc linh

Sâm Ngọc linh không được dùng cho những người đau bụng thể hàn, tả như: đầy bụng, đau bụng ỉa chảy, trướng bụng… Nếu dùng sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng.

Không được dùng cho phụ nữ mang thai vì sâm nói chung đều mang đến công dụng co bóp thành tử cung, gây sảy thai và làm tăng nội tiết tố sinh dục, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của thai nhi.

Cách tính tuổi sâm Ngọc Linh

Cách tính tuổi sâm cũng không hề khó. Theo các chuyên gia cho biết, để tính được tuổi sâm Ngọc Linh với độ chính xác gần tuyệt đối đó là chỉ cần dựa vào số lượng mắt trên củ sâm hay còn có các cách gọi là vết sẹo trên củ sâm Ngọc Linh.

Nguồn tham khảo

Nguồn https://en.wikipedia.org/wiki/Panax_vietnamensis , cập nhật ngày 29/05/2020.

Nguồn https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23531134/ , cập nhật ngày 29/05/2020.